Thời gian qua,
tình trạng tán phát tin giả, tin sai sự thật trên Internet, mạng xã hội diễn ra
rất phức tạp, có chiều hướng gia tăng như: Nhiều tài khoản cá nhân mạng xã hội mạo
danh lãnh đạo Đảng, Nhà nước, người đứng đầu chính quyền các cấp, cơ quan chức
năng, người nổi tiếng; lợi dụng các sự kiện nóng, các vấn đề thu hút dự luận
quan tâm, lợi dụng sự nhẹ dạ cả tin và nhu cầu kiếm tiền nhanh của bị hại;
thông qua các sàn giao dịch trên mạng; thủ đoạn cho vay tiền qua App (vay tiền online); lợi dụng tình hình dịch,
bệnh… để tạo dựng thông tin giả, tin sai sự thật đánh lừa dự luận để tán phát
trên không gian mạng, nhất là mạng xã hội để lừa đảo.
Tin
giả như một loại virus độc hại, nó xâm nhập gây nhiễu dự luận, thậm chí làm khủng
hoảng niềm tin; trong thời đại công nghệ 4.0, thì phương thức truyền tin, nhất
là mạng xã hội phát triển nhanh, sâu rộng thì tin giả càng thêm đất sống. Các
thế lực xấu, thù địch triệt để lợi dụng điều này, để xuyên tạc, kích động, chống
phá hòng gây mất ổn định về chính trị,kinh tế, xã hội, tạo cớ chống phá Đảng,
Nhà nước và Nhân dân; hoặc gây ra những
hệ quả nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu đến đạo đức, lối sống, nhân cách của cá
nhân, cộng động và văn hóa dân tộc cũng như thái độ, suy nghĩ, hành động của
người dân. Một trong những hệ quả mà các tin tức giả gây ra là làm suy giảm niềm
tin của công chúng vào các cơ quan Đảng, Nhà nước, báo chí, truyền thông, khiến
cho công chúng không xác định được đâu là những nguồn tin đáng tin cậy để tiếp
nhận. Thực tiễn cho thấy, sai lệch niềm tin do tiếp cận tin giả cũng giống như
dịch bệnh lây lan, khi chia sẻ tin giả cũng đồng nghĩa với lan truyền niềm tin
độc hại.
Thực
tế, tin giả không chỉ gây tâm lý hiếu kỳ, tò mò của độc giả mà nó còn làm suy yếu
các phương tiện truyền thông; nó không chỉ hướng lái sai lệch người đọc, người
xem mà nhiều khi còn đánh lừa cả một số phóng viên, khiến báo chí cũng trở
thành nạn nhân, vô tình tiếp tay cho kẻ xấu. Do vậy, để bảo đảm kịp thời, hiệu
quả trong nhận diện, phòng ngừa, đấu tranh với nạn tin giả, giảm thiểu tác động
xã hội của nó, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ, liên thông của các cơ quan chức năng
và của quần chúng nhân dân. Và sau đây là một số trong những cách để nhận biết
về thông tin sai sự thật như:
- Một là, kiểm tra, xem xét nguồn tin:
Người
dân có nhiều kênh để tiếp nhận thông tin như: truyền hình, truyền thanh, báo
chí, báo mạng, trang thông tin điện tử… và nguồn tin đến từ mạng xã hội, các hội
nhóm, các thông tin truyền miệng. Nhưng để nhận được thông tin chính xác, chúng
ta cần phải theo dõi tin tức từ truyền hình, truyền thanh, báo chí, nhất là các
nguồn tin có uy tín, tin cậy của cơ quan chức năng.
- Hai là, kiểm chứng nguồn tin: Trong hàng trăm,
hàng nghìn tin tiếp nhận mỗi ngày, có tin chính xác, có tin không chính xác. Do
vậy, khi tiếp cận thông tin trên mạng xã hội, chúng ta cần kiểm chứng xem thông
tin chính xác không bằng cách đọc, tìm hiểu nguồn tin, những thông tin bài viết
có nêu rõ tên cá nhân, tổ chức, địa phương, thời gian… hay không? Với những tin
chung chung, không rõ tên nhân vật, địa danh cụ thể thì cần kiểm chúng lại.
-
Ba là, kiểm tra lại thông tin, hình ảnh
minh họa: Tin giả không chỉ về chữ viết, mà còn có hình ảnh minh họa kèm
theo. Người dùng mạng xã hội luôn nghỉ hình ảnh, nhất là video là minh chứng rõ
ràng nhất và tin ngay những thông tin trong hình ảnh đó. Nhưng thực sự hình ảnh
có thể làm giả, bị cắt ghép, chỉnh sửa theo dụng ý của người đăng tải thông
tin. Hình ảnh đăng tải bài viết đa phần là hình ảnh trên mạng xã hội hoặc được
chỉnh sửa cho phù hợp với nội dung của nguồn tin cho nên cần kiểm tra xem ảnh
đó có tồn tại trên không gian mạng hay không thông qua tính năng “Search Google for image”.
Do
vậy, cần tỉnh táo trước mỗi thông tin, hình ảnh, video…, kiểm tra kỹ nguồn tin,
ai phát ra, liệu có tin cậy không? Phải cẩn trọng khi tiếp nhận thông tin trên
không gian mạng, nhất là thông tin chia sẻ bởi mạng xã hội, không rõ chủ thể. Đặc
biệt, không chia sẻ thông tin từ trang mạng của những cá nhân, tổ chức thường
xuyên có những nội dung tiêu cực, sai trái, chống phá Đảng, Nhà nước và cộng đồng.
Tránh việc ấn “thích” hay “chia sẻ”, “bình luận” tạo hiệu ứng tuyên truyền tin
giả, độc hại.