XÉT GIẢM THỜI HẠN TÙ, MỘT CHÍNH SÁCH ĐẬM TÍNH NHÂN VĂN CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC TA

 

Ngày 28/6/2019, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký Lệnh số 07/2019/L-CTN công bố Luật Thi hành án hình sự năm 2019, được Quốc hội khóa XIV thông qua ngày 14/6/2019 tại kỳ họp thứ 7, có hiệu lực từ ngày 01/01/2020.

Luật Thi hành án hình sự được xây dựng trên cơ sở thể chế hoá đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về công tác thi hành án hình sự, đã đánh dấu bước phát triển quan trọng trong hoạt động lập pháp của Nhà nước ta nói chung, trên lĩnh vực thi hành án hình sự nói riêng; khẳng định chính sách nhân đạo, khoan hồng của Đảng, Nhà nước Việt Nam đối với người chấp hành án; trên cơ sở sự kế thừa kinh nghiệm trong lĩnh vực tư pháp hình sự của Nhà nước ta từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến nay và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của các nước trên thế giới, theo đó công tác thi hành án hình sự phải được đặt trong tổng thể và đồng bộ với quá trình cải cách bộ máy nhà nước, cải cách tư pháp, cải cách hành chính ở Việt Nam ta.

Luật Thi hành án hình sự năm 2019 đã quy định có hệ thống và toàn diện về nguyên tắc xử lý, chế định chung của chính sách hình sự đối với người phạm tội, góp phần nâng cao vai trò giáo dục, cảm hoá đối với người phạm tội của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, tạo tiền đề quan trọng cho việc thực hiện có hiệu quả chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tư pháp hình sự.

Qua 5 năm thi hành, kết quả lớn nhất là đã thi hành nghiêm minh các bản án, quyết định của Toà án các cấp xét xử; bảo đảm an toàn các cơ sở giam giữ; thực hiện có hiệu quả chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng, Nhà nước đối với người chấp hành án phạt tù. Công tác giáo dục, cải tạo phạm nhân và công tác quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án hình sự tại xã, phường, thị trấn, thi hành các biện pháp tư pháp ngày càng hiệu quả hơn. Cơ sở vật chất phục vụ công tác thi hành án ngày càng được Đảng và Nhà nước quan tâm, chỉ đạo, trang cấp, phân bổ; cơ cấu tổ chức Cơ quan thi hành án hình sự và đội ngũ cán bộ làm nhiệm vụ quản lý và thi hành án hình sự được triển khai, từng bước được kiện toàn.

Ở thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên, sau 5 năm, đã có 135 người chấp hành xong hình phạt tù được trả tự do về địa phương, trong đó, tha hết án gồm 127 người; đặc xá 08 người và 64 người đã chấp hành xong hình phạt tù (án treo và cải tạo không giam giữ) tại cộng đồng, trong đó có 121 người được xét giảm thời hạn chấp hành án. Số người chấp hành án tại cộng đồng được xét giảm thời hạn, rút ngắn thời gian thử thách diễn biến tăng từng năm (2019: 19 người, 2020: 31 người, 2021: 33 người, 2022: 38 người). Đặc biệt, trong 6 tháng đầu năm 2023, có 25 người được xét giảm, trong đó có 7 trường hợp được xét giảm hết thời hạn chấp hành án.

Xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân, rút ngắn thời gian thử thách cho người chấp hành án tại cộng đồng thể hiện chính sách nhân đạo trong thực tiễn thi hành pháp luật hình sự của Nhà nước ta đối với người phạm tội, nhằm kịp thời động viên, khuyến khích các phạm nhân đang thi hành án cải tạo tốt.

Việc xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù mỗi năm có ba đợt, vào các dịp: Ngày giải phóng Miền nam, thống nhất đất nước (30/4), ngày Quốc khánh (2/9) và Tết Nguyên đán. Các trường hợp được xét giảm là những phạm nhân đã chấp hành được ít nhất 1/3 thời hạn đối với hình phạt tù từ 30 năm trở xuống hoặc 12 năm đối với tù chung thân; đối với xét giảm, rút ngắn thời gian thử thách cho người được hưởng án treo, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, giảm, miễn thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ được thực hiện theo quy định tại các Điều 65, Điều 90 và Điều 103 Luật Thi hành án hình sự và các Thông tư liên tịch số 03/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA- BQP, Thông tư liên tịch số 04/2021/TTLT- TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 11/10/2021, theo đó điều kiện chung để được xét giảm, rút ngắn thời hạn là quá trình thi hành án chấp hành tốt nội quy, tích cực học tập, lao động cải tạo, tự nguyện thực hiện các nghĩa vụ dân sự, khắc phục hậu quả; có đủ các kỳ thi đua được xếp loại khá, tốt theo quy định.

Việc xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù là điều kiện và cơ hội không chỉ cho các phạm nhân sớm đoàn tụ với gia đình, mà còn tạo điều kiện cho người chấp hành án tại cộng đồng sớm chấp hành xong án phạt. Qua đó tác động tích cực đến tâm lý, ý thức phấn đấu học tập, rèn luyện, lao động cải tạo, khơi dậy khát vọng tái hòa nhập cộng đồng, làm lại cuộc đời của những người lầm lỡ, đồng thời, góp phần củng cố niềm tin đối với chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta.

Những trường hợp được xét giảm cũng là tấm gương và động lực cho các phạm nhân, người chấp hành án khác nhận thức rõ trách nhiệm chấp hành nghiêm pháp luật, nghĩa vụ chấp hành án, tích cực phấn đấu, học tập, lao động, cải tạo tốt trong quá trình chấp hành án để sớm được hưởng chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước ta.